In de Humanistiek staan twee concepten centraal: zingeving en humanisering. Zij werden nader uitgewerkt in verschillende onderzoeksprogramma’s en vormden vanaf 2001 een belangrijk ordenend principe van de bacheloropleiding Humanistiek.
Zingeving
Hierbij gaat het om de manier waarop mensen hun houding tegenover het leven en hun omgeving bepalen. Wat is de essentie van een zinvol goed leven, en hoe kun je mensen helpen die essentie te benaderen in hun eigen bestaan? In hoeverre overkomt het leven je en in welke mate kun je invloed uitoefenen op je levensloop? Welke invloed hebben levensbeschouwingen op het ervaren van zin?
Humanisering
Zoals Peter Derkx in een eerder item (Peter Derkx over Humanistiek en humanisme) uitlegt: “Zingeving is niet iets wat je in je eentje ‘bedenkt’: het wordt sterk beïnvloed door de samenleving waarin je je beweegt en de mogelijkheden die je krijgt om je leven vorm te geven. Humanistiek gaat dus over meer: het gaat ook om het streven naar een humane samenleving.” Volgens Martha Nussbaum (2006) is humanisering het bevorderen van de voorwaarden voor persoonlijke zingeving door rechtvaardige instituties en een duurzame wereldsamenleving.
Vragen op het gebied van humanisering richten zich op de maatschappelijke, politieke en morele vraagstukken van onze tijd. Hoe bevorderen we menswaardige maatschappelijke verhoudingen, met oog voor rechten en belangen van elk individu? Hoe kunnen mensenrechten worden gewaarborgd? Hoe richten we onze samenleving duurzaam in?
Zingeving en humanisering staan dus niet los van elkaar. Levensvragen worden gevormd tegen de achtergrond van politieke, economische, maatschappelijke en culturele verhoudingen. De mate waarin mensen invloed kunnen uitoefenen op hun levensloop hangt ook af van de kansen die ze krijgen. Een zinvol leven vorm je niet alleen, mensen zijn verantwoordelijk voor elkaar. In de humanistiek worden de twee centrale begrippen dan ook in hun samenhang bezien. Derkx: “Het is een studie van het menselijk bestaan in het licht van humanistische tradities, waarin zingeving en humanisering steeds weer op elkaar worden betrokken.”
Zie ook Hans Alma en en Gerrty Lensvelt-Mulders (red), Waardevolle wetenschap. Zingeving en humanisering in het wetenschappelijk onderwijs, (2011). Amsterdam: Humanistic University Press. SWP (ISBN 9789073022294).