Eredoctor Martha Nussbaum: Don’t try to fit in, but try to be an agent of change

De Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum (1946) is een internationaal erkend politiek denker. In 1999 ontving ze van de UvH een eredoctoraat. Speciaal voor het 25 jarig bestaan organiseerden we (in 2014) een interview met deze grand old lady die een lans brak voor de geesteswetenschappen. Haar boodschap aan onze studenten: “Don’t try to fit in, but try to be an agent of sensible change.”

Beluister het interview met eredoctor Martha Nussbaum (MP3 formaat, 22MB)

Het interview duurt ongeveer anderhalf uur. Martha Nussbaum vertelt over het belang van liberal arts onderwijs, en over haar nieuwe boeken. Een paar fragmenten staan hieronder beschreven.

Kunt u zich herinneren waarom u destijds het eredoctoraat van ons in ontvangst nam?
“Ja, ik was erg geïnteresseerd in wat jullie aan het doen waren. Ik gelóóf in liberal arts onderwijs, en dat is volgens mij in Europa lange tijd onderontwikkeld gebleven. Jullie waren een nieuw, spannend en toekomstgericht programma aan het ontwikkelen, dat een voorbeeld kon worden voor andere opleidingen in Europa.”

Wat is dan volgens u de waarde van liberal arts onderwijs?
“Er zijn verschillende redenen waarom dit van belang is. Om te beginnen is het waardevol voor de bedrijfscultuur. Want het bedrijfsleven en de industrie hebben kritische denkers nodig en mensen die hun verbeelding gebruiken. We leven in een voortdurend veranderende economie, en hebben dus ook een beweeglijke verbeeldingskracht nodig, en dat wordt in dit type onderwijs gestimuleerd. Ook zijn mensen op zoek naar betekenis in hun leven en is het hiervoor belangrijk om je geestelijk te blijven ontwikkelen, en je hele leven te blijven leren.
En waar ik me vooral mee bezighoud: het belang van liberal arts voor onze democratische politieke cultuur. We weten het al sinds Socrates: literatuur, filosofie, de kunsten, … ze stimuleren je vermogen om kritisch en waakzaam te zijn, om te luisteren, argumenteren, en analyseren. En dat zijn vaardigheden die je kunt trainen. Daarbij is het goed om kennis op te doen van de wereld en haar geschiedenis. Tot slot vergroot het je vermogen om je verbeelding te gebruiken en je te kunnen verbinden met anderen. En dan in het bijzonder de mensen die verder van je af staan. Ook dat is een waardevolle vaardigheid, die je moet onderhouden.”

Het gaat de laatste jaren slechter met de economie en veel jongeren in Europa zijn werkloos. Heeft u een advies voor onze studenten om gemotiveerd te blijven in deze tijden?
“Zorg dat je je zo breed en zo lang mogelijk schoolt. Wees niet bang dat een opleiding in geesteswetenschappen tot werkloosheid zal leiden. In de Verenigde Staten tellen we een hogere werkloosheid onder jongeren met een smallere, technische opleiding dan een brede liberal arts opleiding. Nu weet ik natuurlijk niet hoe het precies zit hier in Europa. Maar dan nog: Een deel van de huidige problemen is het gevolg van slecht beleid. Je hoeft je daar niet bij neer te leggen. Je kunt jezelf uitrusten met het vermogen kritisch te denken, om het huidige beleid uit te dagen en onze publieke cultuur te veranderen. Dat is urgent. Áls je al de kans krijgt om te gaan studeren aan een universiteit: Don’t try just to fit in, but try to be an agent of sensible change.

Prof. dr. Martha Nussbaum is hoogleraar ethiek en rechtsfilosofie aan de Universiteit van Chicago. In de jaren ’80 van de vorige eeuw werkte ze samen met de econoom en Nobelprijswinnaar Amartya Sen (die ook een eredoctoraat van de UvH ontving in 2014) op het vlak van economische ontwikkeling en ethiek. Samen ontwikkelden zij de zogenaamde ‘mogelijkhedenbenadering’ (capability approach). Zij onderscheidden zogenaamde capabilities als basisvoorwaarden voor ontwikkeling, zoals de mogelijkheid om oud te worden, om deel te kunnen nemen aan het economisch verkeer of aan de politiek.

In 1999 kreeg Martha Nussbaum van de Universiteit voor Humanistiek een eredoctoraat uitgereikt, vanwege haar expertise en kennis van het culturele erfgoed, dat tot de voedzaamste bronnen behoort van het Europees humanisme. Erepromotor Henk  Manschot: “Het geheim en de aantrekkingskracht van haar werkwijze is dat zij centrale thema’s uit de humaniora, zoals het zoeken naar geluk, naar wat het ‘goede’ leven is, vruchtbaar maakt voor hedendaagse vraagstukken die ook de humanistiek in hoge mate aangaan: vraagstukken die betrekking hebben op wat menswaardig leven is.”

Inmiddels is ze wereldberoemd en heeft ze tal van publicaties op haar naam staan. De meest recente daarvan zijn:

 Anger and Forgiveness: Resentment, Generosity, Justice (New York, 2016). Ned. vertaling 2016: Woede en vergeving: wrok, ruimhartigheid, gerechtigheid.            Political Emotions: Why Love Matters for Justice, (Harvard 2013) -Ned vertaling 2013: Politieke emoties: waarom een rechtvaardige samenleving niet zonder liefde kan.     The New Religious Intolerance: Overcoming the Politics of Fear in an Anxious Age (2012), in 2013 verschenen in het Nederlands.
 Not For Profit: Why Democracy Needs the Humanities (2010) Ned. vertaling 2011: Niet voor de winst, Waarom de democratie de geesteswetenschappen nodig heeft.
 Creating Capabilities: The Human Development Approach (2011) Ned. vertaling 2012: Mogelijkheden scheppen, Een Nieuwe Benadering Van De Menselijke Ontwikkeling.

Bekijk verder:
https://humanistischecanon.nl/venster/levensbeschouwing/martha-nussbaum/

Reageer op dit verhaal

Reageer

Je e-mailadres wordt niet getoond. Velden met een * zijn verplicht.

*

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.